Gratis lessen Nederlands zijn geen sanctie

De voorbije dagen werd in sommige media de indruk gewekt dat de koppeling van het verplicht volgen van gratis aangeboden lessen Nederlands met het ontvangen van een leefloon ter discussie staat. Voor alle duidelijkheid: dat is niet zo. Wat is er wel gebeurd? Naar aanleiding van één vonnis van het arbeidshof waarbij een tijdelijke schorsing van een uitkering ongedaan werd gemaakt, zijn de afspraken verstrengd en scherper gesteld.

Concreet komt het hier op neer: in het verleden kon een ontvanger van een leefloon die tweemaal onwettig afwezig was op de cursus Nederlands een tijdelijke schorsing van zijn uitkering opgelegd krijgen. Naarmate het aantal onwettige afwezigheden opliep, werd die schorsing stelselmatig verlengd tot een maximum van 30 dagen. Pas wanneer deze schorsingen zonder gevolg bleven, werd over gegaan tot het afschaffen van het leefloon. Dit systeem, waarbij de ontvanger van een leefloon via schorsingen dwingend op zijn plichten werd gewezen, is al jaren in gebruik. Bij juridische betwistingen trok het Antwerps OCMW in 97 procent van de gevallen aan het langste eind.

Hardvochtig?

Het vonnis van het arbeidshof motiveerde het OCMW om één en ander te verduidelijken. Evenwel zonder aan de doelstelling te raken. Die blijft nog steeds: wie een leefloon vraagt en Nederlands onkundig is, moet inspanningen leveren om onze taal te leren. Het systeem zoals het vandaag wordt gehanteerd, heeft alvast het voordeel van de duidelijkheid. Wie drie keer onwettig afwezig is op de cursus Nederlands, ziet zijn leefloon voor onbepaalde tijd afgeschaft. Een stuk duidelijker, maar ook juridisch sluitend en rechtvaardig. En uiteraard wordt iedere geldige medische of familiale reden waarom iemand niet op de cursus kan zijn, hem niet aangewreven. Het gaat immers enkel en alleen over ongewettigde afwezigheden. Lees: afwezigheden waarvoor zelfs na lang aandringen geen geldige reden gegeven kan worden. Ook dat werd de laatste dagen wel eens uit het oog verloren.

Deze technische operatie waarbij het OCMW de regels verduidelijkt, zonder wezenlijk iets aan het beleid te veranderen, werd de voorbije dagen politiek uitgebuit. Leden van de oppositie in de OCMW-raad die met deze uitspraak in de hand naar de pers stapten, hebben in verkiezingstijden maar één doel: nog maar eens wijzen op de 'hardvochtigheid' van de N-VA en het gevoerde beleid. Zelfs partijen die binnen de OCMW-raad de stap naar het arbeidshof goedkeurden, draaiden hun kar. Dat is uiteraard hun goed recht als dit hun innigste overtuiging is. Maar doe dit dan alstublieft met open vizier en niet op de kap van de allerzwaksten in onze samenleving. En niet met een vonnis dat geen enkele uitspraak doet over de grond van de zaak en waaraan niets gewijzigd is: wie een leefloon wil, moet Nederlands leren.

Krantenkoppen als 'Wie niet naar Nederlandse les gaat, mag leefloon niet verliezen' zijn niet alleen juridische nonsens, ze zijn ook bewust misleidend en zaaien verwarring. Politiek is er een breed gedragen consensus dat het leren van het Nederlands cruciaal is bij het integreren in onze samenleving. Het gaat niet op om een leefloon aan te vragen wegens het niet vinden van werk en toch pertinent te weigeren om Nederlands te leren. Net zoals het niet kan dat wie een leefloon ontvangt, weigert om zich in te schrijven in begeleidingstrajecten die naar werk leiden. Dat is de eenvoudige waarheid die schuilt achter deze aanpak. Persoonlijk vind ik dat we zelfs verder mogen gaan. Vandaag vragen we niet meer dan de welwillendheid om de lessen te volgen. Garanties dat de lessen ook iets opleveren, hebben we nog steeds niet.

Grote stap vooruit

Helaas wordt door sommigen nog steeds de nadruk gelegd op de plicht om Nederlands te leren. Alsof het niet meer dan een repressieve maatregel is om mensen te assimileren. Het tegendeel is waar. Een juistere visie zou zijn dat nieuwkomers het recht hebben om Nederlands te leren op kosten van de gemeenschap. Gratis lessen Nederlands zijn geen sanctie voor nieuwkomers. Het is het overhandigen van de sleutels van de stad waar Nederlands de voertaal is. Een uitnodiging om deel te nemen aan de samenleving.

De decennialange weigering van de federale overheid om een integratiebeleid te voeren en nieuwkomers plichten op te leggen, is een katalysator geweest voor armoede in onze grootsteden. Daar komt nu, dankzij inspanningen van de Vlaamse overheid en lokale OCMW's, verandering in. Een grote stap vooruit. In de eerste plaats voor de nieuwkomers zelf.